imbecillus P. Africani filius, is qui te adoptavit, quam tenui aut nulla
potius valetudine! Quod ni ita fuisset, alterum illud exstitisset lumen
civitatis; ad paternam enim magnitudinem animi doctrina uberior accesserat.
Quid mirum igitur in senibus, si infirmi sunt aliquando, cum id ne
adulescentes quidem effugere possint? Resistendum, Laeli et Scipio,
senectuti est, eiusque vitia diligentia compensanda sunt, pugnandum tamquam
contra morbum sic contra senectutem, 36 habenda ratio valetudinis, utendum
exercitationibus modicis, tantum cibi et potionis adhibendum, ut
reficiantur vires, non opprimantur. Nec vero corpori solum subveniendum
est, sed menti atque animo multo magis. Nam haec quoque, nisi tamquam
lumini oleum instilles, exstinguuntur senectute. Et corpora quidem
exercitationum defetigatione ingravescunt, animi autem exercitando
levantur. Nam quos ait Caecilius 'comicos stultos senes,' hos significat
credulos obliviosos dissolutos, quae vitia sunt non senectutis, sed inertis
ignavae somniculosae senectutis. Ut petulantia, ut libido magis est
adulescentium quam senum, nec tamen omnium adulescentium, sed non proborum,
sic ista senilis stultitia, quae deliratio appellari solet, senum levium
est, non omnium. 37 Quattuor robustos filios, quinque filias, tantam domum,
tantas clientelas Appius regebat et caecus et senex; intentum enim animum
tamquam arcum habebat nec languescens succumbebat senectuti. Tenebat non
modo auctoritatem, sed etiam imperium in suos: metuebant servi, verebantur
liberi, carum omnes habebant; vigebat in illo animus patrius et disciplina.
38 Ita enim senectus honesta est, si se ipsa defendit, si ius suum retinet,
si nemini emancipata est, si usque ad ultimum spiritum dominatur in suos.
Ut enim adulescentem in quo est senile aliquid, sic senem in quo est
aliquid adulescentis probo, quod qui sequitur, corpore senex esse poterit,
animo numquam erit. Septimus mihi liber Originum est in manibus; ommia
antiquitatis monumenta colligo; causarum illustrium, quascunque defendi,
nunc cum maxime conficio orationes; ius augurium pontificium civile tracto;
multum etiam Graecis litteris utor, Pythagoriorumque more, exercendae