afflixit senectus: non curia viris meas desiderat, non rostra, non amici,
non clientes, non hospites. Nec enim umquam sum assensus veteri illi
laudatoque proverbio, quod monet mature fieri senem, si diu velis senex
esse. Ego vero me minus diu senem esse mallem quam esse senem ante quam
essem. Itaque nemo adhuc convenire me voluit cui fuerim occupatus. 33 At
minus habeo virium quam vestrum utervis. Ne vos quidem T. Ponti centurionis
viris habetis: num idcirco est ille praestantior? Moderatio modo virium
adsit et tantum quantum potest quisque nitatur, ne ille non magno desiderio
tenebitur virium. Olympiae per stadium ingressus esse Milo dicitur, cum
umeris sustineret bovem: utrum igitur has corporis an Pythagorae tibi malis
viris ingeni dari? Denique isto bono utare, dum adsit, cum absit, ne
requiras: nisi forte adulescentes pueritiam, paulum aetate progressi
adulescentiam debent requirere. Cursus est certus aetatis et una via
naturae eaque simplex, suaque cuique parti aetatis tempestivitas est data,
ut et infirmitas puerorum et ferocitas iuvenum et gravitas iam constantis
aetatis et senectutis maturitas naturale quiddam habet, quod suo tempore
percipi debeat. 34 Audire te arbitror, Scipio, hospes tuus avitus Masinissa
quae faciat hodie nonaginta natus annos: cum ingressus iter pedibus sit, in
equum omnino non ascendere; cum autem equo, ex equo non descendere; nullo
imbri, nullo frigore adduci ut capite operto sit; summam esse in eo
corporis siccitatem, itaque omnia exsequi regis officia et munera. Potest
igitur exercitatio et temperantia etiam in senectute conservare aliquid
pristini roboris.

XI. Ne sint in senectute vires: ne postulantur quidem vires a senectute.
Ergo et legibus et institutis vacat aetas nostra muneribus eis quae non
possunt sine viribus sustineri. Itaque non modo quod non possumus, sed ne
quantum possumus quidem cogimur. 35 At multi ita sunt imbecilli senes, ut
nullum offici aut omnino vitae munus exsequi possint. At id quidem non
proprium senectutis vitium est, sed commune valetudinis. Quam fuit