loquar aut de huius P. Scipionis, qui his paucis diebus pontifex maximus
factus est? Atque eos omnis, quos commemoravi, his studiis flagrantis senes
vidimus. M. vero Cethegum, quem recte suadae medullam dixit Ennius, quanto
studio exerceri in dicendo videbamus etiam senem! Quae sunt igitur epularum
aut ludorum aut scortorum voluptates cum his voluptatibus comparandae?
Atque haec quidem studia doctrinae, quae quidem prudentibus et bene
institutis pariter cum aetate crescunt, ut honestum illud Solonis sit, quod
ait versiculo quodam, ut ante dixi, senescere se multa in dies addiscentem,
qua voluptate animi nulla certe potest esse maior.

XV. 51 Venio nunc ad voluptates agricolarum, quibus ego incredibiliter
delector, quae nec ulla impediuntur senectute et mihi ad sapientis vitam
proxime videntur accedere. Habent enim rationem cum terra, quae numquam
recusat imperium nec umquam sine usura reddit quod accepit, sed alias
minore, plerumque maiore cum faenore; quamquam me quidem non fructus modo,
sed etiam ipsius terrae vis ac natura delectat. Quae cum gremio mollito ac
subacto sparsum semen excepit, primum id occaecatum cohibet, ex quo occatio
quae hoc efficit nominata est; deinde tepefactum vapore et compressu suo
diffundit et elicit herbescentem ex eo viriditatem, quae nixa fibris
stirpium sensim adolescit culmoque erecta geniculato vaginis iam quasi
pubescens includitur; e quibus cum emersit, fundit frugem spici ordine
structam et contra avium minorum morsus munitur vallo aristarum. 52 Quid
ego vitium ortus satus incrementa commemorem? Satiari delectatione non
possum, ut meae senectutis requietem oblectamentumque noscatis. Omitto enim
vim ipsam omnium quae generantur e terra, quae ex fici tantulo grano aut ex
acini vinaceo aut ex ceterarum frugum aut stirpium minutissimis seminibus
tantos truncos ramosque procreet; malleoli plantae sarmenta viviradices
propagines nonne efficiunt ut quemvis cum admiratione delectent? Vitis
quidem quae natura caduca est et, nisi fulta est, fertur ad terram, eadem,
ut se erigat, claviculis suis quasi manibus quidquid est nacta